Leczenie chirurgiczne

Rak zaczyna rozwijać się w komórkach ludzkiego organizmu. Komórki to małe bloczki, które tworzą organy i tkanki ciała. Zazwyczaj komórki te dzielą (namnażają) się w celu wytworzenia nowych komórek w kontrolowany sposób. Dzięki temu ciało rośnie, zdrowieje i regeneruje się. Czasami proces ten wymyka się spod kontroli, w wyniku czego powstają nieprawidłowe komórki. Nieprawidłowe komórki dzielą się, wytwarzając coraz więcej nieprawidłowych komórek. Komórki te formują grudkę nazywaną guzem. 

Nie każdy guz jest rakiem. Istnieją dwa główne rodzaje guzów:

• łagodne – te guzy nie są rakiem. Nie rozprzestrzeniają się na inne organy.
• złośliwe – te guzy są rakiem. Mogą rozprzestrzeniać się na inne organy. 

Miejsce, w którym rak zaczyna się rozwijać w pierwszej kolejności, nazywane jest rakiem pierwotnym. Rak pierwotny nosi nazwę miejsca w organizmie, w którym się rozwinął, np. rak jelita.

Pierwotne komórki rakowe czasami rozprzestrzeniają się poprzez krew lub układ limfatyczny na inne części ciała. Takie zjawisko nazywa się przerzutem. 

Układ limfatyczny pomaga nam bronić się przed infekcjami i chorobami. Jest on zbudowany z cienkich przewodów nazywanych naczyniami limfatycznymi. Naczynia te łączą się z grupami małych węzłów chłonnych w całym organizmie. 

Celem zabiegu chirurgicznego często jest próba wyleczenia raka. Nie zawsze jest to jednak możliwe. Powodem może być to, że usunięcie guza jest zbyt trudne lub to, że rak rozprzestrzenił się za bardzo na inne części ciała.

Czasami rak jest zbyt mały, żeby go wykryć. Chirurg nie zawsze jest w stanie dostrzec bardzo małe grupy komórek i nie zawsze są one wykrywalne w badaniach obrazowych. 

Jeśli istnieje ryzyko, że w organizmie mogły pozostać komórki rakowe, lekarz może zasugerować zastosowanie po operacji innych metod leczenia nowotworów, takich jak chemioterapia. Takie rozwiązanie zmniejsza ryzyko nawrotu raka. 

W przypadku niektórych nowotworów leczenie chirurgiczne nie jest zupełnie możliwe. W tym przypadku mogą zostać zastosowane inne metody leczenia nowotworów.

Zazwyczaj przed operacją konieczna jest wizyta w szpitalu w celu wykonania różnych badań. Mówi się wówczas o kwalifikacji do zabiegu. Wykonuje się je, żeby sprawdzić, czy stan zdrowia osoby poddawanej leczeniu jest dostatecznie dobry, żeby wykonać operację. W jej trakcie pielęgniarka pyta o przebyte choroby oraz alergie występujące u pacjenta. Ważne jest, aby powiedzieć personelowi medycznemu o wszelkich przyjmowanych lekarstwach, w tym środkach ziołowych i suplementach. Członkowie personelu medycznego opowiedzą również o operacji i o przygotowaniach do niej. 

Pielęgniarka zważy osobę poddającą się operacji, sprawdzi jej ciśnienie krwi, rytm serca, poziom tlenu i temperaturę ciała. 

Inne badania obejmują:

• badania krwi i moczu
• test ciążowy
• badania sprawdzające działanie płuc,
• badanie sprawdzające funkcjonowanie serca (elektrokardiogram).

Konkretne badania będą zależeć od rodzaju zaplanowanej operacji oraz ewentualnych innych problemów zdrowotnych.  

Niektórym osobom podaje się znieczulenie ogólne do operacji. Oznacza to podanie leków przez lekarza zwanego anestezjologiem w celu uśpienia pacjenta na czas operacji.

Anestezjolog opiekuje się pacjentem, kiedy ten śpi, i po wybudzeniu z narkozy. Może również zbadać pacjenta przed operacją, aby upewnić się, że może bezpiecznie podać mu znieczulenie. Anestezjolodzy mogą również podać leki przeciwbólowe.

Niektóre osoby mogą otrzymać znieczulenie zewnątrzoponowe lub podpajęczynówkowe. Podaje się je w postaci zastrzyku w plecy. Takie znieczulenie może być stosowane przy operacji dolnej części ciała. Pacjent jest przytomny, ale nic nie czuje. Zazwyczaj podaje mu się leki, żeby czuł się senny lub rozluźniony.

Niektóre osoby poddawane drobnym zabiegom chirurgicznym mogą potrzebować jedynie znieczulenia miejscowego. Oznacza to, że leki podaje się do znieczulenia niewielkiego obszaru ciała, tak żeby pacjent nic nie czuł.

Pacjent wybudzający się po operacji czuje się sennie. Informacja ta może pomóc pacjentowi zrozumieć, czego się spodziewać.

Pielęgniarka sprawdzi ciśnienie krwi pacjenta. Można wówczas poczuć ucisk ciśnieniomierza na ramieniu. Podczas wybudzania pacjentowi może zostać nałożona maska z tlenem.

Do ciała mogą być także podłączone różne rurki. Mogą to być: 

• kroplówka podawana dożylnie do czasu, aż pacjent będzie mógł normalnie jeść i pić – może to potrwać od kilku godzin do kilku dni, 
• krótka, cienka rurka podłączona do żyły w celu podawania leków przeciwbólowych i przeciw nudnościom – do czasu, gdy pacjent będzie mógł przyjmować tabletki,
• dren w postaci rurki w miejscu przeprowadzonej operacji, przez którą odprowadzane będą treści płynne do małej butelki – zazwyczaj usuwa się ją po kilku dniach, 
• niewielka rurka wprowadzona do pęcherza w celu odprowadzania moczu do woreczka. Rurka ta jest nazywana cewnikiem. 

Ból pooperacyjny jest typowym zjawiskiem. Zazwyczaj można go łatwo kontrolować za pomocą leków przeciwbólowych. Jeśli pacjent odczuwa ból, powinien powiedzieć o tym opiekującej się nim pielęgniarce.

Zwykle nasilenie bólu zmniejsza się z czasem. Jeśli pomimo zażywania leków ból nie ustępuje, należy poinformować o tym lekarza. Może on przepisać inny lek.

Nudności odczuwane po operacji należy zgłosić pielęgniarce, aby mogła ona podać odpowiednie lekarstwa.

Pacjent zazwyczaj może wstać z łóżka wkrótce po operacji. Może mieć związane z tym obawy, ale pielęgniarki udzielą mu pomocy. Poruszanie się przyspiesza rekonwalescencję i zmniejsza ryzyko wystąpienia innych problemów zdrowotnych, takich jak zakrzep krwi lub infekcja układu oddechowego. 

Czasami po poważniejszych operacjach pacjent musi pozostać w łóżku przez dłuższy czas. Ćwiczenia oddechowe i ćwiczenia nóg również pomogą zminimalizować ryzyko wystąpienia problemów pooperacyjnych. Pielęgniarka lub fizjoterapeuta nauczy pacjenta wykonywania tych ćwiczeń. Fizjoterapeuta to specjalista, który za pomocą ruchu i ćwiczeń fizycznych pomaga pacjentowi dojść do siebie po chorobie lub urazie.

W ciągu kilku pierwszych dni po operacji pacjent może potrzebować pomocy w myciu się i korzystaniu z toalety. Pacjent powinien zgłosić, jeżeli chciałby uzyskać pomoc pielęgniarza(-ki) innej płci.

Każda osoba inaczej przechodzi rekonwalescencję po operacji. Przez jakiś czas po zabiegu można odczuwać zmęczenie. Niektóre osoby szybko dochodzą do siebie, a inne potrzebują o wiele więcej czasu. Zależy to od rodzaju przeprowadzonej operacji. 

Chirurg zamknie ranę za pomocą szwów lub klipsów. Zostaną one usunięte przez pielęgniarkę w szpitalu albo przez pielęgniarkę środowiskową w domu pacjenta. 

Niektórzy chirurdzy zakładają szwy rozpuszczalne, których nie trzeba zdejmować. Znikną one, gdy rana się zagoi. Pielęgniarka poinformuje pacjenta, jaki rodzaj szwów mu założono.

Na ranę jest czasami zakładany opatrunek lub bandaż, który chroni zszyte miejsce. Pielęgniarka wyjaśni, jak dbać o ranę. Poprosi również pacjenta o sprawdzanie objawów infekcji.

Niektóre z możliwych objawów infekcji to:

• ciepłota, ból, obrzęk, zaczerwienienie lub ciemniejszy kolor skóry – objawy te mogą występować wokół rany, blizny albo obu tych miejsc,
• płyn sączący się z rany, który może mieć nieprzyjemny zapach,
• temperatura powyżej 37,5°C (gorączka),
• dreszcze i drżenie,
• ogólne złe samopoczucie, nawet przy prawidłowej temperaturze ciała.

Jeżeli u pacjenta występują objawy infekcji, powinien bezzwłocznie skontaktować się z lekarzem lub pielęgniarką pod przekazanym numerem telefonu. 

Obejrzą oni ranę i mogą założyć sączek w celu odesłania go do badania. Mogą też przepisać antybiotyki.

Blizna może na początku swędzieć. Może mieć czerwony kolor, jeśli pacjent ma białą skórę, lub ciemniejszy odcień, jeśli pacjent ma czarną lub brązową skórę. Po pewnym czasie zwykle traci swój intensywny kolor, chociaż nie zawsze tak się dzieje. 

Dojście do siebie po operacji może trochę potrwać. Dla wielu osób ten okres jest frustrujący. Ważne jest, aby odpoczywać, gdy odczuwa się zmęczenie. Należy starać się stopniowo odzyskiwać siłę. Gdy pacjent czuje się wystarczająco dobrze, pomocne do odzyskania energii może być wykonywanie lekkich ćwiczeń fizycznych, takich jak krótkie spacery.

Niektóre osoby mają problem z dostosowaniem się do różnych zmian będących wynikiem operacji.

Po niektórych operacjach zmienia się wygląd lub sposób funkcjonowania ciała. Zmiany te mogą powodować rozdrażnienie. Mogą też wpłynąć na odczucia wobec siebie.

Pomoc dostępna jest z wielu źródeł i w przypadku takich odczuć należy porozmawiać z pielęgniarką lub lekarzem. Są oni w stanie zaproponować pomoc lub zorganizować wizytę u psychologa. Psycholog to specjalista posiadający wiedzę pozwalającą mu pomagać innym osobom radzić sobie z emocjami lub problemami osobistymi. Można również zadzwonić na bezpłatną infolinię Macmillan Support Line dostępną pod numerem 0808 808 0000 i porozmawiać z jedną z naszych pielęgniarek. Jeśli zachodzi taka potrzeba, pacjent może poprosić o pomoc tłumacza.

W Macmillan wiemy, jak diagnoza nowotworu może wpłynąć na całe życie pacjenta i dlatego jesteśmy tu, aby wspierać chorych.

Linia wsparcia Macmillan

Dysponujemy pomocą tłumaczy, więc można z nami porozmawiać w swoim własnym języku. Wystarczy powiedzieć po angielsku, w jakim języku chce się rozmawiać.

Pod numerem linii wsparcia Macmillan nasi doradcy-eksperci mogą pomóc w przypadku pytań medycznych lub wysłuchać osoby, które potrzebują rozmowy. Mogą również porozmawiać o obawach związanych z pieniędzmi i polecić inne przydatne organizacje, które oferują pomoc. Nasza bezpłatna, poufna linia telefoniczna jest czynna 7 dni w tygodniu w godzinach od 08:00 do 20:00. Jej numer to 0808 808 0000.

Witryna internetowa Macmillan

W naszej witrynie można znaleźć mnóstwo informacji w języku angielskim na temat nowotworów. Mamy również więcej informacji w innych językach na stronie macmillan.org.uk/translations.

Możemy również przetłumaczyć informacje na życzenie pacjenta. Prosimy wysłać wiadomość e-mail z Pana/Pani życzeniami na adres informationproductionteam@macmillan.org.uk.

Centra informacji

Nasze centra informacji i wsparcia są zlokalizowane w szpitalach, bibliotekach i punktach mobilnych. Zachęcamy do wizyty w takim centrum, gdzie można zasięgnąć informacji i porozmawiać z kimś w cztery oczy. Najbliższe centra można znaleźć, wchodząc na stronę macmillan.org.uk/informationcentres lub dzwoniąc pod nasz numer 0808 808 0000.

Lokalne grupy wsparcia

W grupie wsparcia można porozmawiać z innymi osobami zmagającymi się z chorobą nowotworową. Informacje na temat swoich lokalnych grup wsparcia można znaleźć, wchodząc na stronę macmillan.org.uk/supportgroups lub dzwoniąc pod numer 0808 808 0000.

Społeczność internetowa Macmillan

Można także porozmawiać z innymi osobami dotkniętymi nowotworem na stronie: macmillan.org.uk/community.

Można tam nawiązywać kontakty przez całą dobę. Można podzielić się swoim doświadczeniem, zadać pytania lub poczytać wpisy innych osób.

Niniejsza broszura informacyjna została napisana oraz zredagowana przez zespół Cancer Information Development organizacji Macmillan Cancer Support. Została ona przetłumaczona na język polski przez profesjonalne biuro tłumaczeń. 

Informacje w niej zawarte opierają się na naszych materiałach na temat leczenia chirurgicznego dostępnych w języku angielskim w naszej witrynie internetowej. 

Zostały one przejrzane przez odpowiednich specjalistów i zatwierdzone przez członków Centrum Wiedzy Specjalistycznej Macmillan.

Dziękujemy także osobom dotkniętym chorobą nowotworową, które pomogły w redagowaniu tych informacji.