Rak jelita

Niniejsza broszura dotyczy raka jelita i sposobów jego leczenia.

Znaczenie wszystkich pogrubionych pojęć zostało wyjaśnione w wykazie na końcu tej publikacji. Wykaz pojęć obejmuje także ich wymowę w języku angielskim.

Odpowiedzi na wszelkie pytania dotyczące przedstawionych tutaj informacji można uzyskać od lekarza lub pielęgniarki w szpitalu, w którym odbywa się leczenie.

Można także zadzwonić do organizacji Macmillan Cancer Support pod darmowy numer telefonu 0808 808 0000, 7 dni w tygodniu, w godzinach od 8.00 do 20.00. Dostępna jest pomoc tłumaczy, więc można skontaktować się z nami w swoim języku ojczystym. Po połączeniu się z naszą linią należy powiedzieć po angielsku, w jakim języku chce się kontynuować rozmowę (należy powiedzieć „połlysz”).

Więcej informacji na temat chorób nowotworowych w języku polskim znajduje się na stronie: macmillan.org.uk/cancer-information-and-support/polish

Wszystkie części ciała składają się z małych komórek. Rak jelita pojawia się, gdy komórki w jelicie rozrastają się w niekontrolowany sposób i tworzą grudkę nazywaną guzem (rakiem pierwotnym).

Rak może zaatakować różne części jelita. Dwa główne rodzaje raka jelita grubego to:

• rak okrężnicy
• rak odbytnicy.

Rak jelita grubego nazywany jest także nowotworem jelita grubego i odbytu. Rak jelita cienkiego i rak odbytu występują rzadko. Posiadamy informacje na temat tych rodzajów raka w języku angielskim.

Komórki nowotworowe czasami rozprzestrzeniają się poprzez krew lub układ limfatyczny na inne części ciała. Takie zjawisko nazywa się rakiem wtórnym.

Rakiem jelita nie można się zarazić i nie przenosi się on na inne osoby.

Stopnie zaawansowania i złośliwości raka jelita

• Stopień zaawansowania nowotworu określa jego rozmiar i to, czy się rozprzestrzenił.
• Stopień złośliwości nowotworu określa, jak szybko może się on rozwijać.

Należy zawsze omówić z lekarzem każdą metodę leczenia, aby zrozumieć, co ona oznacza. Po rozmowie lekarz zazwyczaj prosi pacjenta o podpisanie formularza, w którym pacjent stwierdza, że rozumie, na czym polega leczenie, i wyraża na nie zgodę. Jest to nazywane wyrażeniem zgody. Lekarz nie zastosuje żadnego leczenia, o ile pacjent nie wyraził na nie zgody.

Na spotkanie warto przyjść z osobą, która mówi zarówno po polsku, jak i po angielsku. Szpital może też zamówić dla pacjenta usługi tłumacza. W razie takiej potrzeby należy poprosić o to pielęgniarkę.

Sposoby leczenia raka jelita to:

• operacja (zabieg chirurgiczny)
• farmakoterapia (chemioterapia lub terapia celowana)
• radioterapia

Wiele osób leczy się z użyciem więcej niż jednej metody leczenia, np. operacyjnie, a następnie za pomocą chemioterapii lub radioterapii. Osoby mające raka okrężnicy mogą otrzymywać inne leczenie niż osoby z rakiem odbytnicy.

Operacja (zabieg chirurgiczny) w celu usunięcia nowotworu to najczęstsza metoda leczenia raka jelita.

Niekiedy rak jelita w bardzo wczesnym stadium można wyeliminować za pomocą zabiegu zwanego wycięciem miejscowym. Chirurg nie musi przecinać brzucha. Usuwa nowotwór za pomocą narzędzi chirurgicznych, które wprowadza przez odbyt.

U większości chorych usuwa się operacyjnie część jelita. Zazwyczaj chirurg usuwa także część węzłów chłonnych znajdujących się w pobliżu guza. Dzieje się tak dlatego, że komórki rakowe mogą rozprzestrzeniać się na węzły chłonne.

Operacja może zostać przeprowadzona jako:

• operacja otwarta
• operacja laparoskopowa (endoskopowa).

W przypadku operacji otwartej chirurg wykonuje duże nacięcie, przez które usuwa guz.

Podczas operacji laparoskopowej chirurg wykonuje 4 lub 5 małych nacięć. Przez nacięcia wprowadza narzędzia chirurgiczne, za pomocą których usuwa nowotwór. Zazwyczaj po zabiegu laparoskopowym pacjent szybciej odzyskuje siły niż po operacji otwartej.

Chirurg wykonujący operację laparoskopową (endoskopową)

• Hemikolektomia – usunięcie połowy okrężnicy. Zabieg ten może zostać wykonany po prawej lub po lewej stronie, w zależności od miejsca, w którym znajduje się nowotwór.
• Wycięcie esicy – usunięcie okrężnicy esowatej (esicy).

Po usunięciu części jelita, w której znajduje się nowotwór, chirurg łączy ze sobą oba końce jelita.

Hemikolektomia prawostronna

Hemikolektomia lewostronna

Wycięcie esicy

U niektórych pacjentów trzeba usunąć całą okrężnicę. Taki zabieg nazywa się kolektomią całkowitą (radykalną/totalną). Jeśli pacjent wymaga takiego rodzaju operacji, dowie się o tym od swojego lekarza.

U niektórych pacjentów trzeba wykonać stomię. Zabieg ten polega na chirurgicznym połączeniu końca jelita z powierzchnią brzucha. Kał wydala się wówczas poprzez stomię do specjalnego, noszonego przy sobie woreczka.

• Stomia na okrężnicy to tzw. kolostomia.
• Stomia na jelicie cienkim (ileum) to tzw. ileostomia.

Stomia i woreczek stomijny

Pielęgniarka stomijna pokaże pacjentowi, jak dbać o stomię oraz przekaże mu więcej porad i informacji.

Czasami takie rozwiązanie potrzebne jest tylko przez jakiś czas po operacji, aby jelito mogło się zagoić. Niekiedy jednak jest wprowadzane na stałe. Lekarz poinformuje pacjenta, jeśli trzeba będzie u niego wykonać stomię i ewentualnie na jak długo.

Zazwyczaj chirurg usuwa większą część odbytnicy, tkankę tłuszczową oraz węzły chłonne wokół odbytnicy.

Resekcja przednia – chirurg usuwa część odbytnicy zaatakowaną przez nowotwór. Następnie łączy oba końce jelita ze sobą.

Resekcja brzuszno-kroczowa – stosowana zazwyczaj w przypadku raka znajdującego się w pobliżu odbytu. W tym przypadku lekarz usuwa odbytnicę i odbyt. Po takiej operacji konieczne jest wykonanie stomii na stałe.

Resekcja przednia

Resekcja brzuszno-kroczowa

Czasami rak blokuje jelito i uniemożliwia przesuwanie się kału. Może to wywołać ból brzucha i wymioty. Niekiedy lekarz jest w stanie wprowadzić do jelita cienką rurkę (tzw. stent), aby jelito pozostało drożne.

U niektórych osób trzeba usunąć zablokowany odcinek jelita podczas operacji chirurgicznej.

Jeśli nowotwór rozprzestrzenił się na inne części ciała, np. wątrobę lub płuca, czasami można usunąć nowotwór operacyjnie.

Posiadamy dodatkowe materiały informacyjne w języku polskim dotyczące leczenia chirurgicznego i niektórych jego skutków ubocznych.

Chemioterapia polega na stosowaniu leków przeciwnowotworowych w celu zniszczenia komórek rakowych. W przypadku raka jelita we wczesnym stadium chemioterapia nie jest zazwyczaj wymagana.

Chemioterapia może być stosowana:

• po zabiegu chirurgicznym, aby zmniejszyć ryzyko nawrotu choroby nowotworowej
• przed zabiegiem chirurgicznym, aby zmniejszyć guz i obniżyć ryzyko jego nawrotu
• jako główna metoda leczenia raka, który się rozprzestrzenił.

Chemioterapia może wywołać skutki uboczne, które pogarszają samopoczucie pacjenta. Skutki uboczne zależą od rodzaju leku. Należą do nich:

• większe prawdopodobieństwo infekcji
• uczucie zmęczenia
• nudności lub wymioty
• owrzodzenie jamy ustnej
• utrata włosów.

Lekarz może omówić z pacjentem możliwe skutki uboczne i sposoby radzenia sobie z nimi. Większość skutków ubocznych można ograniczyć za pomocą leków. Większość skutków ubocznych ustępuje po zakończeniu leczenia.

Posiadamy dodatkowe materiały informacyjne w języku polskim dotyczące chemioterapii i niektórych jej skutków ubocznych.

Radioterapia polega na stosowaniu promieni rentgenowskich o dużej energii w celu zniszczenia komórek nowotworowych. Zazwyczaj nie stosuje się radioterapii w leczeniu raka okrężnicy, ale jest to powszechna metoda w przypadku raka odbytnicy.

Radioterapia może zostać zastosowana przed operacją, której celem jest usunięcie raka odbytnicy. Może ona:

• zmniejszyć nowotwór odbytnicy i ułatwić jego usunięcie
• zmniejszyć ryzyko nawrotu raka odbytnicy.

Operację przeprowadza się kilka tygodni po zakończeniu radioterapii.

Radioterapia może zostać zastosowana po operacji, jeśli istnieje ryzyko, że pewna część nowotworu nie została usunięta.

Jeśli rak odbytnicy rozprzestrzenił się lub nastąpił jego nawrót, pacjent może zostać poddany radioterapii, aby zmniejszyć nowotwór. Może ona także pomóc złagodzić objawy takie jak ból.

Skutki uboczne radioterapii w przypadku raka odbytnicy obejmują:

• zmęczenie
• zmiany skórne
• zmiany w jelitach
• zmiany w pęcherzu moczowym.

Posiadamy dodatkowe materiały informacyjne w języku polskim dotyczące radioterapii i niektórych jej skutków ubocznych.

W przypadku raka odbytnicy chemioterapia i radioterapia mogą być stosowane jednocześnie.

Takie połączenie nazywa się chemioradioterapią (chemoradiacją). Takie leczenie może być bardziej skuteczne niż sama chemioterapia lub radioterapia. Połączenie tych terapii może nasilić skutki uboczne.

Terapia celowana to terapia, w której leki działają na komórkę rakową lub obszar wokół niej, aby uniemożliwić jej przetrwanie i dalszy rozwój. Niekiedy terapie celowane są stosowane w leczeniu raka jelita, który rozprzestrzenił się na inne części ciała.

Skutki uboczne obejmują:

• uczucie zmęczenia
• wysuszoną skórę lub wysypkę
• biegunkę
• objawy grypopodobne.

Większość skutków ubocznych można ograniczyć za pomocą leków i ustępuje po zakończeniu leczenia.

Po zakończeniu leczenia pacjent powinien regularnie zgłaszać się na kontrole i może być kierowany na badania. Zazwyczaj jest on objęty taką opieką przez kilka lat.

W Macmillan wiemy, jak diagnoza nowotworu może wpłynąć na całe życie pacjenta i dlatego jesteśmy tu, aby wspierać chorych.

Linia wsparcia Macmillan

Dysponujemy pomocą tłumaczy, więc można z nami porozmawiać w swoim własnym języku. Wystarczy powiedzieć po angielsku, w jakim języku chce się rozmawiać. Możemy odpowiedzieć na pytania natury medycznej, przekazać informacje na temat wsparcia finansowego lub po prostu wysłuchać pacjenta, jeśli chce z kimś porozmawiać. Nasza bezpłatna, poufna linia telefoniczna jest czynna 7 dni w tygodniu w godzinach od 08:00 do 20:00. Jej numer to 0808 808 0000.

Chat internetowy

Pacjent może nam wysłać wiadomość przez chat internetowy z informacją, że potrzebuje tłumacza. Po podaniu przez pacjenta po angielsku potrzebnego języka zorganizujemy dla niego rozmowę w tym języku. Należy kliknąć przycisk „Porozmawiaj z nami przez chat”, który pojawia się na różnych stronach w witrynie. Można też wejść na stronę macmillan.org.uk/talktous

Witryna internetowa Macmillan

W naszej witrynie można znaleźć mnóstwo informacji w języku angielskim na temat nowotworów. Mamy również więcej informacji w innych językach na stronie macmillan.org.uk/translations.

Możemy również przetłumaczyć informacje na życzenie pacjenta. Wystarczy napisać do nas wiadomość e-mail na adres cancerinformationteam@macmillan.org.uk o tym, co jest potrzebne.

Centra informacji

Nasze centra informacji i wsparcia są zlokalizowane w szpitalach, bibliotekach i centrach mobilnych. Zachęcamy do wizyty w takim centrum, gdzie można zasięgnąć informacji i porozmawiać z kimś w cztery oczy. Najbliższe centra można znaleźć, wchodząc na stronę macmillan.org.uk/informationcentres lub dzwoniąc pod nasz numer 0808 808 0000.

Lokalne grupy wsparcia

W grupie wsparcia można porozmawiać z innymi osobami zmagającymi się z chorobą nowotworową. Informacje na temat swoich lokalnych grup wsparcia można znaleźć, wchodząc na stronę macmillan.org.uk/supportgroups lub dzwoniąc pod numer 0808 808 0000.

Społeczność internetowa Macmillan

Można także porozmawiać z innymi osobami chorującymi na nowotwór przez Internet na stronie macmillan.org.uk/community, która dostępna jest przez całą dobę. Można podzielić się swoim doświadczeniem, zadać pytania lub poczytać wpisy innych osób.

Dysponujemy informacjami w języku polskim na następujące tematy:

Aby przejrzeć te informacje, należy wejść na stronę: macmillan.org.uk/cancer-information-and-support/polish