Diagnoza nowotworu – krótki poradnik

Niniejsza broszura zawiera informacje o tym, czego należy się spodziewać po rozpoznaniu nowotworu oraz gdzie otrzymać pomoc i wsparcie.

Diagnoza to ustalenie, czy osoba jest chora czy nie. Usłyszenie diagnozy nowotworu może wywołać duży szok. Wiąże się z tym ogrom emocji. Jednak wiele osób udaje się wyleczyć, a inne żyją z nowotworem przez wiele lat. Jest szereg osób i usług, które mogą pomóc.

Odpowiedzi na wszelkie pytania dotyczące przedstawionych tutaj informacji można uzyskać od lekarza lub pielęgniarki w szpitalu, w którym odbywa się leczenie.

Można także zadzwonić do organizacji Macmillan Cancer Support pod numer telefonu 0808 808 0000 7 dni w tygodniu w godzinach od 8.00 do 20.00. Dysponujemy pomocą tłumaczy, więc można z nami porozmawiać w swoim języku. Po połączeniu się z naszą linią należy powiedzieć po angielsku, w jakim języku chce się kontynuować rozmowę.

Więcej informacji o nowotworach w innych językach znajduje się na stronie macmillan.org.uk/cancer-information-and-support/polish.

Czym jest rak?

Nowotwór zaczyna rozwijać się w komórkach ludzkiego organizmu. Komórki to małe cegiełki, które tworzą organy i tkanki ciała. Komórki otrzymują od ciała sygnały z informacjami o tym, kiedy mają rosnąć, a kiedy się dzielić, aby wytwarzać nowe komórki. Dzięki temu ciało rośnie i regeneruje się. Komórki starzeją się, ulegają uszkodzeniu lub stają się zbędne. Kiedy się to dzieje, komórka dostaje sygnał od ciała, aby przestać funkcjonować i obumrzeć.

Czasami powstaje błąd w przekazywaniu sygnałów, w wyniku czego powstają nieprawidłowe komórki. Nieprawidłowe komórki czasem namnażają się i jest ich coraz więcej. Komórki te tworzą narośl nazywaną guzem.

Komórki
Image: Na ilustracji po lewej stronie widać komórki ułożone w sposób uporządkowany. Komórki tworzą rzędy ułożone jeden na drugim. Na ilustracji po prawej stronie w rzędach komórek można dostrzec zbitkę komórek, która wygląda inaczej (nietypowo). Komórki w zbitce są ułożone w sposób nieuporządkowany. Tworzą guzek.

Nie każdy guz jest nowotworem. Lekarze oceniają, czy guz jest nowotworem, pobierając niewielką próbkę, w której szukają komórek nowotworowych. Zabieg ten nazywany jest biopsją.

Guzy nierakowate, nazywane są nowotworami łagodnymi. Nowotwory łagodne nie rozprzestrzeniają się na inne organy. Mogą jednak powodować problemy, jeżeli rosną i uciskają sąsiadujące organy.

Guzy rakowate są nazywane nowotworami złośliwymi. Nowotwory złośliwe mogą rozrastać się, zajmując sąsiadującą tkankę i rozprzestrzeniać się na inne części ciała.

Rak może rozprzestrzeniać się z jednego miejsca (ognisko pierwotne) na inne przez krew lub układ limfatyczny. Układ limfatyczny to sieć naczyń i gruczołów w całym ciele. Kiedy rak rozprzestrzenia się i rośnie w innym miejscu, jest nazywany przerzutem nowotworowym lub metastazą.

Niektóre rodzaje nowotworów tworzą się w komórkach krwi. Nieprawidłowe komórki namnażają się czasem w krwi, a czasem w szpiku kostnym. Szpik kostny to tkanka, w której wytwarzane są komórki krwi. Tego rodzaju nowotwory nazywane są czasem nowotworami krwi.

Co dzieje się po postawieniu diagnozy?

Zespół opieki zdrowotnej powinien omówić z pacjentem dostępne opcje leczenia i formy wsparcia, które będą potrzebne. Specjaliści wytłumaczą, co się będzie wiązać z daną metodą leczenia i kiedy można ją rozpocząć. W celu uzyskania szczegółowych informacji na temat nowotworu konieczne może być wykonanie dodatkowych badań obrazowych i laboratoryjnych.

Pacjenci identyfikujący się z grupą LGBTQ+

Skrót LGBTQ+ oznacza lesbijki, gejów, osoby biseksualne, transpłciowe i nieheteronormatywne (ang. queer). W skrócie tym zawierają się także inne orientacje romantyczne lub seksualne i tożsamości płciowe.

Osoba identyfikująca się z grupą LGBTQ+ nie musi o tym mówić swojemu lekarzowi onkologowi lub pielęgniarce onkologicznej. Może to być jednak ważna część jej tożsamości. Taka wiedza może również pomóc personelowi odpowiedzialnemu za leczenie onkologiczne przekazać pacjentowi właściwe informacje oraz wesprzeć pacjenta i jego bliskich.

Pacjent może przekazać swojemu zespołowi onkologicznemu wszystko, co uważa za ważne. Jeżeli jest coś, co go niepokoi, również powinien powiedzieć o tym personelowi medycznemu, aby uzyskać pomoc.

Zespół powinien traktować wszelkie informacje dotyczące pacjenta poufnie. Członkowie zespołu mogą przekazać te informacje innym pracownikom opieki zdrowotnej, tylko jeśli jest to niezbędne do opieki. Bez zgody pacjenta nie powinni przekazywać informacji o jego orientacji seksualnej czy transpłciowości.

Więcej informacji na temat osób LGBTQ+ chorych na rakach można uzyskać w broszurze „Osoby LGBTQ+ i nowotwory” w języku polskim na stronie internetowej macmillan.org.uk/cancer-information-and-support/polish.

Pracownicy opieki zdrowotnej i społecznej, z którymi pacjent może mieć kontakt

Pacjenci cierpiący na nowotwór mogą mieć do czynienia z wieloma różnymi specjalistami z zakresu opieki zdrowotnej i społecznej.

Główna osoba do kontaktów

Pacjent powinien mieć główną osobę do kontaktów w swoim zespole opieki zdrowotnej. Taka osoba może być określona jako kluczowy pracownik. Zazwyczaj jest to wyspecjalizowana pielęgniarka. Pacjent otrzyma imię i nazwisko tej osoby oraz jej dane kontaktowe. Może ona pomóc, gdy pacjent ma pytania lub potrzebuje porady.

W okolicy miejsca zamieszkania

Są też specjaliści, którzy zapewniają opiekę nad pacjentem, gdy przebywa on w domu. Pozostają oni w kontakcie z zespołem szpitalnym. Są to:

Lekarz pierwszego kontaktu (GP, General Practitioner) – lekarz pierwszego kontaktu jest lekarzem, który leczy ogólne schorzenia. Lekarz pierwszego kontaktu zazwyczaj pracuje w lokalnym ośrodku. Takie ośrodki mogą mieć różne nazwy w języku angielskim. Mogą nazywać się GP practice, GP surgery lub medical centre. Lekarz pierwszego kontaktu może pomóc w kontrolowaniu objawów oraz skutków ubocznych leczenia oraz umówić konsultację z innymi specjalistami, jeśli zajdzie taka potrzeba. Może również zorganizować różne świadczenia medyczne w domu i porozmawiać z pacjentem o wszelkich decyzjach dotyczących leczenia, jakie należy podjąć.

  • Pielęgniarki środowiskowe i rejonowe – pielęgniarki odwiedzają pacjenta w domu i świadczą opiekę oraz wspierają go i jego opiekunów. Lekarz pierwszego kontaktu może kontaktować się z nimi w imieniu pacjenta.
  • Pielęgniarki praktyki – w niektórych praktykach lekarza pierwszego kontaktu pracują także pielęgniarki. Pielęgniarka praktyki wyjaśni różne kwestie pacjentowi i może pobierać krew do badań czy opatrywać rany.

Zespół szpitalny

W szpitalu zespół multidyscyplinarny (MDT) będzie prowadzić leczenie i sprawować opiekę nad pacjentem. Jego członkami są specjaliści opieki zdrowotnej i społecznej. W grupie tej mogą znajdować się niektóre lub wszystkie osoby wymienione poniżej:

  • Chirurg – lekarz, który przeprowadza operacje.
  • Onkolog – lekarz zajmujący się leczeniem nowotworów.
  • Hematolog – lekarz zajmujący się leczeniem chorób krwi.
  • Radiolog – lekarz, który interpretuje zdjęcia rentgenowskie oraz wyniki innych badań obrazowych.
  • Wyspecjalizowana pielęgniarka kliniczna (CNS) – pielęgniarka, która udziela informacji i wsparcia podczas leczenia.
  • Lekarz specjalista opieki paliatywnej – lekarz, które pomaga kontrolować objawy choroby i opiekuje się pacjentem u schyłku życia.

Zespół multidyscyplinarny może składać się jeszcze z innych osób, w zależności od rodzaju nowotworu, na jaki choruje pacjent.

Opieka społeczna i organizacje wolontariackie

Jeśli potrzebna jest pomoc w domu, na przykład przy myciu, ubieraniu się, sprzątaniu czy zakupach, należy porozmawiać ze swoim lekarzem pierwszego kontaktu lub główną osobą do kontaktów. Mogą oni skierować pacjenta do pracownika opieki społecznej. Pracownik opieki społecznej może pomóc z problemami praktycznymi i finansowymi. W okolicy mogą działać inne organizacje, które również mogą pomóc.

Planowanie leczenia

Zespół multidyscyplinarny omówi z pacjentem możliwości leczenia, które są dla niego najlepsze. Pod uwagę bierze się następujące czynniki:

  • rodzaj i wielkość guza,
  • rozprzestrzenienie guza,
  • ogólny stan zdrowia pacjenta,
  • wytyczne w zakresie leczenia,
  • preferencje pacjenta oraz ważne dla niego kwestie.

Potem pacjent zazwyczaj spotyka się z lekarzem onkologiem i pielęgniarką onkologiczną, aby porozmawiać o opcjach leczenia. Żadna terapia medyczna nie zostanie zastosowana bez pozwolenia lub zgody pacjenta. Jeżeli pacjent posługuje się innym językiem, zespół powinien zaoferować:

  • Zawodowego tłumacza ustnego – tłumacze ustni tłumaczą wszystko, co lekarz powie pacjentowi, i wszystko, co pacjent powie lekarzowi. Jeżeli pacjent chce, aby towarzyszył mu tłumacz, powinien zgłosić to jak najszybciej w placówce pierwszego kontaktu lub szpitalu. NHS powinien zawsze korzystać z usług zawodowych tłumaczy zamiast członków rodziny lub znajomych. Rodzina może skupić się na udzielaniu wsparcia pacjentowi w procesie podejmowania decyzji. Takie rozwiązanie to również mniejsze ryzyko przeinaczenia ważnych informacji.
  • Tłumaczenie informacji dotyczących stanu zdrowia – zespół opieki zdrowotnej przekazuje pacjentowi informacje na temat stanu jego zdrowia i świadczonych usług opieki zdrowotnej na piśmie, w języku i formie, które są dla niego zrozumiałe.

Te usługi są nieodpłatne w NHS.

Pacjent może również zabrać na wizytę listę pytań, które chce zadać. Jeżeli to pomocne, można zapisać odpowiedzi, aby móc je później sprawdzić.

Decyzje dotyczące leczenia

Zespół udzieli pacjentowi informacji i wsparcia, aby pomóc mu podjąć decyzję dotyczącą planu jego leczenia. Pacjent może potrzebować więcej niż jednej wizyty, zanim podejmie decyzję. Sposoby leczenia nowotworu mogą być skomplikowane. Trudno też jest zrozumieć nowe informacje, kiedy odczuwa się strach. Jeśli coś jest niejasne, należy poprosić lekarza lub pielęgniarkę o wyjaśnienie.

Dla pacjenta może być dostępna więcej niż jedna forma leczenia. Lekarz może zaoferować różne opcje. Zanim pacjent podejmie decyzję, powinien zrozumieć:

  • na czym polega każda metoda leczenia
  • jakie są możliwe skutki uboczne
  • jakie są wady i zalety każdej metody leczenia.

Pacjent może mieć zatem wiele do przemyślenia. Zazwyczaj może dać sobie na to trochę czasu. Może to okazać się niewykonalne, jeżeli nowotwór pacjenta wymaga pilnego leczenia.

Główne metody leczenia przeciwnowotworowego

Celem leczenia jest wyleczenie nowotworu złośliwego lub uzyskanie nad nim kontroli oraz złagodzenie jego objawów.

Metoda leczenia zależy od rodzaju nowotworu i indywidualnej sytuacji pacjenta. Pacjent może otrzymać więcej niż jedno leczenie. Metody leczenia nowotworu to:

  • operacja chirurgiczna – nowotwór zostaje usunięty podczas operacji;
  • radioterapia – stosowanie promieni rentgenowskich o dużej energii w celu zniszczenia komórek nowotworowych w konkretnym obszarze ciała;
  • leki onkologiczne – do zniszczenia komórek rakowych w ciele stosuje się różne produkty lecznicze. Mogą one obejmować preparaty stosowane w chemioterapii, terapii celowanej lub immunoterapii;
  • terapie hormonalne – podawanie leków, które zmieniają aktywność hormonów w organizmie, są stosowane do spowolnienia lub zatrzymania rozwoju nowotworu.

Badania kliniczne

Badania kliniczne to badania medyczne z udziałem ludzi. Pokazują, które rodzaje leczenia są najskuteczniejsze i najbezpieczniejsze. Badania kliniczne mogą polegać na testowaniu nowego leku lub nowego sposobu podawania leków.

Jeśli prowadzone są badania kliniczne, w których pacjent mógłby wziąć udział, lekarz poinformuje go o takiej możliwości. Można odmówić udziału w badaniach klinicznych. Pacjentowi proponuje się też leczenie standardowe w połączeniu z opieką dostosowaną do sytuacji.

Skutki uboczne

Leczenie przeciwnowotworowe może powodować skutki uboczne. Na przykład niektóre terapie mogą powodować utratę włosów, nudności lub zmęczenie. Często można je złagodzić i kontrolować. Zespół opieki zdrowotnej udzieli porad w tym zakresie. Większość skutków ubocznych ustępuje po zakończeniu leczenia.

Rozmowa z zespołem opieki zdrowotnej

Pacjenci mogą mieć mnóstwo pytań na temat swojego leczenia. Rozmowa z lekarzem onkologiem, pielęgniarką lub inną osobą z zespołu opieki zdrowotnej może pomóc zrozumieć, co się dzieje i dlaczego. Zespół opieki zdrowotnej tworzą lekarze, pielęgniarki i inni specjaliści w zakresie opieki zdrowotnej. Te osoby zajmują się leczeniem pacjentów. Ich rola polega na pomocy w zapewnieniu opieki i wsparcia, których potrzebują pacjenci.

Wizyty lekarskie i inne okazje do zadania pytań zespołowi mogą być bardzo krótkie. Warto się przygotować, żeby jak najlepiej wykorzystać ten czas. Przed wizytą pomocne może okazać się spisanie swoich pytań.

Pacjent może mieć pytania na tematy, na które trudno mu mówić. Należy pamiętać, że pracownicy opieki zdrowotnej są jednak przyzwyczajeni do różnego rodzaju pytań i gotowi do pomocy.

Pacjentowi może pomóc zabranie kogoś ze sobą na wizytę, np. członka rodziny, znajomego lub opiekuna. Taka osoba może sporządzić notatki oraz pomóc mu zapamiętać, co zostało powiedziane.

Jeżeli pacjent uważa, że trudno mu wytłumaczyć zespołowi opieki zdrowotnej jego punkt widzenia w kwestii terapii, ktoś może mówić w jego imieniu. Osobę, która występuje w imieniu pacjenta, nazywamy rzecznikiem.

Pacjent może poprosić przyjaciela lub członka rodziny o pomoc w tym zakresie. W zależności od miejsca zamieszkania w Wielkiej Brytanii różne organizacje mogą udzielić pomocy i doradztwa w zakresie objętym rzecznictwem.

Rzecznicy są niezależni od NHS. Ich pomoc obejmuje:

  • rozmowę o odczuciach pacjenta dotyczących leczenia i podjęcie decyzji;
  • upewnienie się, że zespół opiekujący się pacjentem rozumie jego punkt widzenia i życzenia.

Poniższe organizacje oferują informacje i wsparcie w zakresie opieki zdrowotnej. Mogą przekazać aktualne informacje na temat usług rzecznika w miejscu zamieszkania pacjenta:

  • The Patients Association. Należy odwiedzić witrynę internetową www.patients-association.org.uk lub zadzwonić na infolinię pod numerem 0800 345 7115.
  • W Anglii lub Walii: Patient Advice and Liaison Service (PALS). Należy odwiedzić witrynę internetową www.nhs.uk/service-search/other-health-services/patient-advice-and-liaison-services-pals. Można też poprosić członków zespołu onkologicznego o wskazanie biura PALS lub zadzwonić na infolinię NHS 111.
  • W Szkocji: Patient Advice and Support Service. Należy odwiedzić witrynę internetową www.pass-scotland.org.uk. Można też udać się do lokalnego biura Citizens Advice Bureau lub zadzwonić pod numer 0800 917 2127
  • W Irlandii Północnej: Patient and Client Council. Należy odwiedzić witrynę internetową www.pcc-ni.net. Można też udać się do jednego z lokalnych biur lub zadzwonić na bezpłatną infolinię pod numerem 0800 917 0222.

Pytania do zespołu opieki zdrowotnej

Oto kilka pytań, które być może pacjent zechce zadać zespołowi opieki zdrowotnej.

  • Co oznacza postawiona mi diagnoza?
  • Jak zaawansowany jest nowotwór?
  • Na czym będzie polegało leczenie?
  • Jakie są korzyści, zagrożenia i skutki uboczne każdej metody leczenia?
  • W jaki sposób leczenie wpłynie na moje codzienne życie?
  • Jaki jest cel leczenia?
  • Z kim mogę porozmawiać o tym, jak się czuję?
  • Z kim mogę porozmawiać, jeśli później przyjdą mi do głowy inne pytania?
  • Mam życzenia wynikające z mojej kultury, religii lub potrzeb duchowych – w jaki sposób mogę przekazać je zespołowi opieki zdrowotnej?

Sposoby radzenia sobie z nowotworem

Samopoczucie emocjonalne

Gdy pacjent dowiaduje się, że cierpi na nowotwór, może doświadczyć wielu różnych emocji i obaw. Radzenie sobie z nimi może być trudne. W takiej sytuacji żadne emocje nie są niewłaściwe. Często pomóc może rozmowa o swoim samopoczuciu.

Gdzie uzyskać pomoc?

  • Macmillan – Rozdział Jak organizacja Macmillan może pomóc poniżej przedstawia wszystkie rodzaje oferowanej przez nas pomocy.
  • Psychoterapeuci –Terapeuta może pomóc pacjentowi porozmawiać o emocjach i poradzić sobie z nimi w bezpiecznym środowisku. Jeśli pacjent chce skorzystać z pomocy psychoterapeuty, należy poprosić o to lekarza pierwszego kontaktu lub onkologa.
  • Grupy wsparcia – Rozmowa z innymi osobami chorymi na nowotwór również może pomóc. Warto zapytać lekarza lub pielęgniarkę o grupy działające w okolicy zamieszkania pacjenta lub wejść na stronę internetową macmillan.org.uk/supportgroups.

Zmiany fizyczne

Czasami nowotwór lub leczenie przeciwnowotworowe może wpłynąć na wygląd lub funkcjonowanie organizmu. Lekarz lub pielęgniarka udzielą porad w tym zakresie i poinformują o tym, co może pomóc. My również możemy udzielić informacji – prosimy zadzwonić pod numer 0808 808 0000.

Terapie uzupełniające

Istnieją inne terapie, które mogą pomóc w poprawie samopoczucia, na przykład medytacja czy relaksacja. Terapie te nie leczą nowotworu. Należy zawsze poinformować swojego onkologa o chęci zastosowania jakichkolwiek innych terapii.

Religia i duchowość

Wiele osób uważa, że wiara daje im siłę i wsparcie emocjonalne podczas choroby. Po zdiagnozowaniu nowotworu niektóre osoby zaczynają być bardziej świadome swojej wiary i uczuć religijnych. Inne mogą podważać swoją wiarę.

Pomocna może okazać się rozmowa z zaufaną osobą o naszych przemyśleniach i uczuciach. Pacjent może porozmawiać z kapłanem lub innym przywódcą religijnym, nawet jeśli nie jest osobą wierzącą. Osoby te zazwyczaj umieją słuchać i mogą pomóc pacjentowi radzić sobie z jego przemyśleniami i uczuciami. Mają doświadczenie w kontaktach z osobami cierpiącymi i odczuwającymi niepewność. Lekarz pierwszego kontaktu, wyspecjalizowana pielęgniarka lub lekarz onkolog również mogą pomóc w znalezieniu doradcy świeckiego lub duchowego, z którym pacjent może porozmawiać.

Wsparcie ze strony rodziny, znajomych i opiekunów

Osoby z otoczenia pacjenta również mogą potrzebować informacji lub wsparcia. Nasi specjaliści z zakresu chorób onkologicznych chętnie pomogą każdej osobie dotkniętej nowotworem, w tym krewnym i znajomym chorych. Można zadzwonić do nas pod numer 0808 808 0000.

Opiekun to osoba, która udziela nieodpłatnie wsparcia krewnemu lub znajomemu choremu na nowotwór, który nie poradziłby sobie bez tej pomocy. Może pomagać przy czynnościach osobistych, udzielać wsparcia emocjonalnego i pomagać przy obowiązkach domowych. Jeśli ktoś opiekuje się pacjentem, ważne jest, aby ta osoba również miała wsparcie. Istnieje wiele źródeł pomocy dla opiekunów.

Powinni oni porozmawiać na ten temat z lekarzem lub pielęgniarką opiekującą się pacjentem lub zadzwonić do organizacji Macmillan pod numer 0808 808 0000.

Właściwa opieka i wsparcie dla pacjenta

Jeśli ktoś ma nowotwór i nie mówi po angielsku, może się obawiać, że to wpłynie na jego leczenie i opiekę. Zespół opieki zdrowotnej powinien jednak zaoferować każdemu poziom opieki i wsparcia oraz informacje, które spełniają jego potrzeby.

Wiemy, że czasami pacjenci mogą doświadczać dodatkowych trudności, próbując uzyskać właściwe wsparcie. Jeżeli na przykład pacjent pracuje lub ma rodzinę, może także martwić się o pieniądze i koszty dojazdu. Wszystko to może wywoływać stres i pacjent może nie wiedzieć, jak sobie z tym poradzić.

Jak organizacja Macmillan może pomóc

W Macmillan wiemy, jak diagnoza nowotworu może wpłynąć na całe życie pacjenta i dlatego jesteśmy tu, aby wspierać chorych.

Linia wsparcia Macmillan

Dysponujemy pomocą tłumaczy, więc można z nami porozmawiać w swoim własnym języku. Wystarczy powiedzieć po angielsku, w jakim języku chce się rozmawiać. Pod numerem linii wsparcia Macmillan nasi doradcy-eksperci mogą pomóc w przypadku pytań medycznych lub wysłuchać osoby, które potrzebują rozmowy. Mogą również porozmawiać o obawach związanych z pieniędzmi i polecić inne przydatne organizacje, które oferują pomoc. Nasza bezpłatna, poufna linia telefoniczna jest czynna 7 dni w tygodniu w godzinach od 08:00 do 20:00. Jej numer to 0808 808 0000.

Witryna internetowa Macmillan

W naszej witrynie można znaleźć mnóstwo informacji w języku angielskim na temat nowotworów. Mamy również więcej informacji w innych językach na stronie macmillan.org.uk/translations.

Możemy również przetłumaczyć informacje na życzenie pacjenta. Prosimy wysłać wiadomość e-mail z Pana/Pani życzeniami na adres informationproductionteam@macmillan.org.uk.

Centra informacji

Nasze centra informacji i wsparcia są zlokalizowane w szpitalach, bibliotekach i punktach mobilnych. Zachęcamy do wizyty w takim centrum, gdzie można zasięgnąć informacji i porozmawiać z kimś w cztery oczy. Najbliższe centra można znaleźć, wchodząc na stronę macmillan.org.uk/informationcentres lub dzwoniąc pod nasz numer 0808 808 0000.

Lokalne grupy wsparcia

W grupie wsparcia można porozmawiać z innymi osobami zmagającymi się z chorobą nowotworową. Informacje na temat swoich lokalnych grup wsparcia można znaleźć, wchodząc na stronę macmillan.org.uk/supportgroups lub dzwoniąc pod numer 0808 808 0000.

Społeczność internetowa Macmillan

Można także porozmawiać z innymi osobami dotkniętymi nowotworem na stronie: macmillan.org.uk/community.

Można tam nawiązywać kontakty przez całą dobę. Można podzielić się swoim doświadczeniem, zadać pytania lub poczytać wpisy innych osób.

Źródła i podziękowania

Niniejsza broszura informacyjna została napisana oraz zredagowana przez zespół Cancer Information Development organizacji Macmillan Cancer Support. Została ona przetłumaczona na język polski przez profesjonalne biuro tłumaczeń.

Informacje w niej zawarte opierają się na naszych materiałach na temat decyzji dotyczących leczenia dostępnych w języku angielskim w naszej witrynie internetowej.

Zostały one przejrzane przez odpowiednich specjalistów i zatwierdzone przez członków Centrum Wiedzy Specjalistycznej Macmillan.

Dziękujemy także osobom dotkniętym chorobą nowotworową, które pomogły w redagowaniu tych informacji.

Nasze informacje są przygotowywane na podstawie najnowszych dowodów naukowych. Aby uzyskać więcej informacji na temat źródeł, z których korzystamy, prosimy skontaktować się z nami, pisząc na adres: informationproductionteam@macmillan.org.uk.

Ostatnia edycja tekstu: 2023 r.

Następna zaplanowana edycja tekstu: 2026 r.

MAC15916_Polish_E04_APR25

Dokładamy wszelkich starań, aby przekazywane przez nas informacje były dokładne i aktualne, jednak nie mogą one zastąpić specjalistycznej porady lekarskiej udzielonej konkretnemu pacjentowi. W zakresie dopuszczonym przez prawo organizacja Macmillan nie ponosi odpowiedzialności w związku z wykorzystaniem którychkolwiek z informacji zawartych w niniejszej publikacji, informacji od osób trzecich ani informacji zawartych na podanych stronach internetowych lub do których przedstawiono odnośniki.

© Macmillan Cancer Support 2025 – organizacja charytatywna zarejestrowana w Anglii i Walii (261017), Szkocji (SC039907) oraz na Wyspie Man (604), działająca także w Irlandii Północnej. Spółka z odpowiedzialnością ograniczoną do wysokości gwarancji, zarejestrowana w Anglii i Walii pod numerem 2400969. Numer rejestracyjny spółki na Wyspie Man: 4694F. Adres siedziby: 3rd Floor, Bronze Building, The Forge, 105 Sumner Street, London, SE1 9HZ. Numer VAT: 668265007